İklim alanında faaliyet gösteren sivil toplum kuruluşları, bugün Bakü'de başlayan COP29 İklim Zirvesi öncesinde yaptıkları ortak açıklamada, Türkiye'nin iklim hedeflerine ulaşması için acilen "yeni kömürlü termik santral yapmama" kararı alması ve kömürden çıkış sürecini planlaması gerektiğini vurguladı.
Küresel ısınmanın başlıca nedenlerinden biri olan kömür, gelişmiş ülkeler tarafından terk edilirken Türkiye’de hâlâ yeni santral projeleri gündemde. İthal kömüre dayanan kömürlü termik santrallerin, devlet desteğiyle ayakta kaldığı ve kamu kaynaklarını tükettiği belirtiliyor.
Örneğin, Afşin-Elbistan A Termik Santrali’ne 688 MW’lık yeni bir ünite eklenmek isteniyor. Bu proje, 40 yıldır kömür nedeniyle çevre sorunları yaşayan bölge halkı için yeni sağlık ve çevre sorunları anlamına geliyor.
Kömürden çıkış, hem toplum hem iklim için fayda sağlıyor
Türkiye, henüz tam kapasite kullanamadığı büyük bir yenilenebilir enerji potansiyeline sahip. Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı’nın 2035 yılı için koyduğu 120 GW’lık güneş ve rüzgar enerjisi hedefi, bu potansiyelin değerlendirilmesi açısından önemli. Bu hedefin, doğa ve sosyal adaletten ödün vermeden enerji tasarrufu ve verimliliğini içermesi, kömürün elektrik üretiminden tamamen çıkarılmasıyla mümkün olacak. 2021’de yayımlanan "Karbon Nötr Türkiye Yolunda İlk Adım: Kömürden Çıkış 2030" raporu da bunun bilimsel açıdan mümkün olduğunu ortaya koymuştu.
COP29 İklim Zirvesi, Türkiye'ye "yeni kömür santrali yapmama" ve "kömürden kademeli çıkış" kararı alması için fırsat sunuyor. Bu kararların şöyle faydaları olacak:
- Tüm canlıların yaşamını tehdit eden kömürün sağlık ve çevre üzerindeki olumsuz etkileri ortadan kalkacak,
- Emisyonlar azalacak, iklim hedeflerinde önemli bir yol katedilecek,
- Temiz ve yenilenebilir enerjinin önü açılacak, elektrik maliyetleri düşecek,
- Net sıfır ekonomiye geçiş hızlanacak,
- Enerjide dışa bağımlılık azalacak, kendine yeterlilik artacak,
- Güvenli ve sağlıklı yeni istihdam alanları yaratılarak adil bir geçiş sağlanacak.
Üstelik bu karar Türkiye'nin uluslararası yatırım ve desteklere ulaşmasını da sağlayacak; çünkü COP29'un bu yılki gündeminde finansman var. Müzakerelerde, iddialı bir iklim hedefi belirleyen ülkelerin iklim finansmanında önceliklendirilmesi konusu gündeme gelecek. Emisyonlarının %20-25'i kömürlü termik santrallerden kaynaklanan Türkiye'nin kömürden çıkış kararı alması iddialı bir iklim hedefinin ilk adımı olabilir.
Açıklamayı hazırlayan kurumlar:
350 Türkiye
Avrupa İklim Eylem Ağı
Buğday Ekolojik Yaşamı Destekleme Derneği
Fosil Yakıtların Ötesi
Greenpeace Türkiye
İklim Değişikliği Politika ve Araştırma Derneği
Sürdürülebilir Ekonomi ve Finans Araştırmaları Derneği (SEFiA)
TEMA Vakfı
Temiz Hava Hakkı Platformu
Türetim Ekonomisi Derneği
WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı)
Yeşil Düşünce Derneği
YUVA