İstanbul Demir ve Demir Dışı Metaller İhracatçıları Birliği (İDDMİB) tarafından hazırlanan “TR-METALENDEKS” Türkiye Metal Sanayi İhracat Endeksi’nin eylül ayı sonuçları açıklandı. Ağustos ayında çalışma günlerindeki dalgalanmaların etkilerinin sona ermesiyle, TR-METALENDEKS normalleşerek 136,3 puandan 128,8 puana düştü. Sektör, pazarlardaki durgunluk, jeopolitik gelişmeler ve yurtiçindeki ekonomik politikaların etkisi altında kalmaya devam ederken, ihracat birim değer endeksindeki artış dikkate değer bir gelişme oldu.
TR-METALENDEKS, Türkiye metal sanayi ihracatı için önemli bir gösterge olarak kabul ediliyor. Eylül ayındaki sonuçlar, pazarlardaki durgunluğun, jeopolitik durumların ve iç ekonomik politikaların etkilerini yansıttı.
Geciken Faiz İndirimleri, Jeopolitik Gerginlikler ve ABD Seçimi Toparlanmayı Engelliyor
Sıkı para politikaları, küresel ayrışma, yapısal sorunlar ve jeopolitik ile siyasi riskler, 2024 yılında küresel ekonomide belirgin bir yavaşlama yarattı. Yılın ikinci yarısında toparlanma umudu azalırken, sanayide artan durgunluk dikkat çekiyor. Küresel sanayi PMI verisi, üst üste üçüncü ayda da 48,8 puan ile daralmayı sürdürüyor. Faiz indirimlerinin sanayilerdeki toparlanmaya katkısının zaman alacağı aşikar; özellikle Euro bölgesinde jeopolitik riskler ve yapısal sorunlar hala engelleyici bir faktör.
Çin ekonomisi, salgın sonrası dönemde yıllık ortalama yüzde 5,0 büyüme hedeflese de, yapısal sorunlar nedeniyle büyüme ivmesini kaybetmeye devam ediyor. Hanehalkı tüketimleri azalırken, gayrimenkul ve inşaat sektöründeki sorunlar çözülmedi ve fiyatlar uzun süredir düşüşte. Hisse senedi piyasaları da düşüş eğiliminden kurtulamıyor. Çin hükümeti, eylül ayının son haftasında bankacılık, sermaye piyasaları, inşaat ve tüketim alanlarını desteklemek için kapsamlı önlemler aldı. Ancak talep tarafındaki bu desteklerin etkisi önümüzdeki aylarda görülecek. Öte yandan, metal fiyatları eylül ayında genel olarak durağan kalırken, Çin’in ekonomiyi destekleme açıklamaları ve faiz indirimlerinin süreceği beklentisiyle son haftada bir artış yaşandı.
2022 yılının haziran ayından itibaren uygulanan sıkı para politikaları enflasyonu düşürmekte etkili oldu, ancak bu durum küresel ekonomide önemli bir yavaşlamaya yol açtı. Sıkı para politikalarının sona ermesi bekleniyor. Büyük merkez bankaları, eylül ayında faiz indirimlerine başladı veya devam etti; ABD Merkez Bankası faizi yüzde 5,00’e, Avrupa Merkez Bankası ise yüzde 4,25’ten 3,65’e çekti. Merkez bankalarının faiz indirimlerinin yılın geri kalanında ve 2025’te de sürmesi öngörülüyor. Faiz indirimleri ile toparlanma beklentileri artsa da, jeopolitik ve siyasi riskler, toparlanmanın önündeki en büyük engel olarak kalmaya devam ediyor.
Avrupa'daki Durum Türkiye İçin Endişe Yaratan Bir Faktör
Eylül ayında yaşanan ekonomik, siyasi ve jeopolitik gelişmeler, küresel metal sanayi faaliyetlerini zayıflatmaya devam ediyor. Küresel metal sanayi üretim PMI verisi 47,0 puandan 47,8 puana yükselmiş olsa da, üretimdeki daralma sürüyor. Alınan siparişler PMI verisi ise 46,5 puandan 43,6’ya geriledi.
Avrupa metal sanayi PMI verileri de eylül ayında keskin bir düşüş göstererek 49,2’den 43,6’ya indi. Alınan siparişler PMI verisi de 44,0 puandan 35,5 puana düştü. Avrupa'daki metal sanayi verilerindeki büyük daralma, Türk metal sanayi ihracatı için ciddi bir endişe kaynağı oluşturuyor.
Türkiye’deki Dezenflasyon Süreci Reel Sektörü Zorlayıcı
Eylül ayında ekonomi programında para ve maliye politikası alanındaki sıkılaştırma devam ederken, enflasyonun düşüşü için bu süreç önümüzdeki aylarda da sürecek. Ancak yurtiçinde talebi sınırlayan bu politikalar, üçüncü çeyrekte reel sektörü zorlamaya devam etti. Aynı zamanda yurtdışı pazarlardaki toparlanmanın ertelenmesi sanayi üretiminde ivme kaybına neden oldu. İSO Sanayi PMI verisi eylül ayında 44,3 puan ile salgın sonrası en düşük seviyesine geriledi. Türk lirasının yeniden değerlenmeye başlaması ve yüksek finansman maliyetleri ihracatı olumsuz etkiliyor.
TR-METALENDEKS Eylül'de Geriledi, İhracat Birim Fiyatları Yükseldi
Metal sanayi ihracat miktar endeksi eylül ayında sınırlı bir gerileme gösterdi. Çalışma gün sayısındaki değişikliklerin yarattığı dalgalanmanın ardından, ağustos ayında normalleşen endeksler pazarlardaki durgunluktan etkilendi ve miktar endeksi ağustos ayında 136,3 puandan eylül ayında 128,8 puana düştü. Eylül ayında jeopolitik gelişmelerin etkisiyle küresel yavaşlama daha belirgin hale geldi ve ihracat pazarlarındaki durgunluk devam etti.
Metal sanayi ihracat değer endeksi de miktardaki düşüşle birlikte geriledi; eylül ayında değer endeksi 160,2 puandan 155,1 puana indi. Ancak ihracat birim fiyatlarında belirgin bir artış gözlemlendi. İhracat birim değer endeksi ağustos ayında 117,5 puan iken, eylülde 120,4 puana çıktı.
Eylül ayının son haftasında dünya metal fiyatları artarken, ihracat pazarlarında fiyat baskısı devam etti. Metal fiyatlarındaki artışın ihracat birim fiyatlarına etkisi sınırlı kalmış olsa da, ihracat birim fiyatlarındaki artış önemli bir başarı olarak öne çıktı. Ağustos ayında ortalama ihracat birim fiyatı 4,39 dolar/kg iken, eylül ayında 4,50 dolar/kg olarak gerçekleşti.
METAL FİYATLARI ZAYIF KALMAYA DEVAM EDECEK
Üçüncü çeyrekte miktar ve birim fiyatlarda dalgalanmalar yaşandı ve ihracat pazarları durağan kalmaya devam etti. Aynı anda jeopolitik gelişmeler ve geciken faiz indirimleri de talebin sınırlanmasına neden oldu. Yılın son çeyreğinde talebin yine zayıf kalacağı tahmin ediliyor. Büyük merkez bankalarının faiz indirimlerinin etkileri gecikmeli olacak, siyasi ve jeopolitik gelişmeler ekonomik toparlanmayı baskılamaya devam edecek. ABD seçimleri sonrası olası ticaret savaşları da endişe yaratıyor. Metal fiyatlarının bir süre daha zayıf kalacağı ön görülürken, ihracat endekslerinin de toparlanma için bir süre daha beklenmesi gerekiyor.
Beklenti Endeksi: Sıkılaşma Politikaları Stokları Azaltıyor
Eylülde yapılan beklenti anketi sonuçlarına göre, ihracat pazarlarında toparlanma işareti henüz görülmezken, yurtiçinde uygulanan sıkılaşma politikalarının stoklar üzerinde azaltıcı etkileri belirginleşmeye başladı.
Eylül ayı beklenti endeksinin genel sonuçlarına göre, ihracat siparişlerinde sınırlı bir düşüş yaşandı ve pazarlardaki durağanlık devam etti. Siyasi ve jeopolitik gelişmeler, pazarları baskılamaya devam ederken, alıcıların fiyat baskısı ve indirim talepleri sürdü. Eylül ayında alınan siparişlerde ihracat birim fiyatları çok az bir düşüş gösterdi. Müşteri sayısında da sınırlı bir azalma yaşandı. İhracat siparişlerindeki kar marjları duraklarken, tahsilat süreleri de Eylül ayında değişiklik göstermedi. Yurtiçinden alınan siparişler ise gerileyerek üretimi sınırladı. Türk lirası cinsinden üretim maliyetlerinde artışlar Eylül ayında yavaşlayarak devam etti.
Ham madde ve girdi stokları, bir önceki aya göre düşüş gösterdi. Eylülde yurtiçi ve ihracat siparişlerindeki gerileme, ham madde ve girdi stoklarını azalttı. Nihai ürün stokları ise son dört aydır durağan kalmasının ardından Eylül ayında geriledi.