Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, "Türkiye, 2 Mayıs 2024 tarihinden itibaren İsrail ile olan ithalat ve ihracat işlemlerini, tüm ürünleri kapsayacak şekilde tamamen durdurmuştur." denildi. Ayrıca, Bakanlık, İsrail limanlarından veya İsrail menşeli ürünlerin, Türkiye-Filistin ikili ticaret anlaşmasına dahil olmayan yüklerinin Türkiye limanlarına indirilmesine ya da İsrail'e gönderilmek üzere herhangi bir malın yüklenmesine izin verilmediğini belirtti.
Bakanlık tarafından yayımlanan "Türkiye'nin İsrail ile Ticaretin Durdurulması Süreci" başlıklı bilgilendirme notunda, süreç boyunca atılan adımların detaylarına yer verildi. İsrail'in Filistin'e yönelik saldırıları nedeniyle alınan tedbirlere dikkat çekilen notta, merak edilen 15 soruya açıklık getirildi.
İşte 15 soru ve cevapları:
Soru 1: İsrail'in 7 Ekim 2023'teki saldırıları sonrası İsrail ile ticaret devam ediyor mu?
Cevap: 7 Ekim 2023 ile 2 Mayıs 2024 arasında İsrail ile ticaret yüzde 32 oranında azalmıştır. Türkiye'nin İsrail'e ihracatı %30, ithalatı ise %43,4 düşmüştür. Bu dönemde, hiçbir savunma ürünü ya da askeri amaçlı ürün ticareti yapılmamıştır. 9 Nisan 2024 itibarıyla, 54 ürün grubundaki 1019 ürünün ihracatı kısıtlanmıştır. Ateşkese yanaşmayan ve Birleşmiş Milletler kararlarını görmezden gelen İsrail'e 2 Mayıs 2024'ten itibaren tüm ticaret durdurulmuştur.
Soru 2: İsrail, Türkiye ile Serbest Ticaret Anlaşması'ndan faydalanıyor mu?
Cevap: İsrail ile ticaret tamamen durdurulmuş olduğundan, anlaşma şu anda fiilen geçerli değildir.
Soru 3: Türkiye'den çıkan gemiler İsrail limanlarına yanaşıyor mu?
Cevap: Filistin'in kıyı kentleri İsrail tarafından işgal altındadır. Türkiye'den Filistin'e gönderilen ürünlerin çoğu, İsrail'in kontrolündeki Hayfa ve Aşdod limanları üzerinden Filistin'e ulaştırılmaktadır. Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı'nın teyidi olmadan, Filistin'e gitmeyen ürünlerin Türkiye'den çıkışına izin verilmemektedir.
Soru 4: Gemiler, başka ülkelere yönelip sonra İsrail'e gidiyor ya da seyir halindeyken rota değiştiriyor, Türkiye bu durumu izliyor mu?
Cevap: Türkiye, kendi deniz yetki alanındaki gemileri izler ve olası suiistimalleri takip eder.
Soru 5: Komşu ülkelere ihracat neden arttı? Bu ülkeler üzerinden İsrail'e ürün gönderiliyor mu?
Cevap: Komşu ülkelere yapılan ihracattaki artış olağandır ve diğer ülkelerde de benzer artışlar gözlemlenmektedir. Bu durum, İsrail'e ürün gönderimiyle ilgili değildir.
Soru 6: Filistin'e kozmetik ya da çelik gibi ürünler gidiyor mu?
Cevap: Filistin'in temel ihtiyaçları arasında temizlik ve inşaat malzemeleri bulunuyor. Filistin ile yapılan dış ticaret yalnızca Filistin Milli Ekonomi Bakanlığı'nın izniyle yapılmaktadır.
Soru 7: İsrail'e yük taşıyan gemilerin Türk limanlarına yanaşmasına izin veriliyor mu?
Cevap: İsrail limanlarından veya İsrail menşeli ürünlerin Türkiye'ye girişi, Filistin ile yapılan ticaret dışında kesinlikle yasaktır. Türkiye limanlarından İsrail'e herhangi bir malın gönderilmesine de izin verilmemektedir.
Soru 8: Türkiye ile İsrail arasındaki ticaret devam ediyor mu, TÜİK verileri ne gösteriyor?
Cevap: TÜİK verilerine göre, Mayıs 2024'ten itibaren Türkiye'nin İsrail'e ihracat ve ithalatı durmuştur.
Soru 9: İsrail'in verilerine göre ticaret devam ediyor mu?
Cevap: Türkiye'nin İsrail ile değil, Filistin ile ticareti devam etmektedir. İsrail, yalnızca gümrük işlemlerini gerçekleştirmektedir. TÜİK verileri dikkate alınmalıdır.
Soru 10: İsrail hükümeti, ticaretin durdurulmasına tepki gösterdi mi?
Cevap: İsrail, Türkiye'nin ticaret kararını uluslararası platformlarda eleştirmiştir. Ekonomi Bakanı, OECD'ye şikayette bulunmuştur.
Soru 11: Türkiye üzerinden İsrail'e petrol sevkiyatı yapılıyor mu?
Cevap: Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, İsrail'e petrol sevkiyatının asılsız bir iddia olduğunu açıklamıştır.
Soru 12: Filistin'e ticaret artışı normal mi?
Cevap: Filistin'in nüfusu yaklaşık 6 milyon olup, zor koşullara rağmen dış ticaret yapmaktadır. Artış, ticaretin durdurulması sonrası baz etkisiyle yüksek görünmektedir, ancak genel ticaret önceki dönemlerin gerisindedir.
Soru 13: Türkiye İsrail'e jet yakıtı gönderdi mi?
Cevap: Türkiye, İsrail'e hiçbir şekilde jet yakıtı göndermemiştir. Söz konusu iddialar, turistik uçuşlar için verilen yakıtla ilgilidir.
Soru 14: Türkiye, İsrail'e barut veya patlayıcı madde ihracatı yaptı mı?
Cevap: Türkiye, hiçbir zaman İsrail'e askeri amaçla kullanılabilecek ürün satmamıştır. Savunma ürünleri yalnızca Milli Savunma Bakanlığı'nın izniyle ihraç edilebilir.
Soru 15: İsrail, Filistin'e mal sevkiyatını engelliyor, ürünler nasıl gidiyor?
Cevap: İsrail, Gazze'ye yönelik ticaretin engellenmesini savaş gerekçesiyle savunmaktadır. Ancak Batı Şeria'ya tedarik, uluslararası anlaşmalar kapsamında yapılmaktadır.