Türkiye'deki 446 alışveriş merkezinde temsil oranı yüzde 65-70 arasında olan Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) üyeleri ile AVM'ler arasındaki kira, ortak gider ve fesih hakları üzerine süren tartışmalar devam ediyor.
Alışveriş Merkezleri ve Yatırımcıları Derneği (AYD) tarafından düzenlenen Alışveriş Ekonomisi Zirvesi'nde, AYD Başkanı Nuri Şapkacı'nın "Hayır kurumu değiliz, istiyorlar ki anahtarı da verelim" şeklindeki açıklamasının ardından, BMD Başkanı Sinan Öncel, AVM'lerle yaşadıkları sorunların yüzde 90'ının markalar ve alışveriş merkezlerinin yüzde 80-90'ında yaşandığını belirterek şeffaflık talep etti. Öncel, 2024 yılı itibarıyla 45 AVM'ye uygulanan 65 milyon TL’lik ortak gider cezasına dikkat çekti ve bunun, uzun süredir dile getirilen yanlış uygulamaların bir sonucu olduğunu vurguladı. Bu hataların düzeltilmesi gerektiğini söyledi.
Ortak Giderler ve Haksız Kazanç İddiası
Ortak giderlerin her ay başında toplanmasına rağmen ödeme tarihlerinin bir sonraki ay yapılmasına dikkat çeken Sinan Öncel, AVM'lerin bu durumdan milyonlarca TL faiz geliri sağladığını iddia etti. Örneğin, AVM'lerin metrekare başına aylık 150-200 TL arasında ortak gider aldığına işaret eden Öncel, sadece bu faiz gelirlerinin büyük haksız kazanç oluşturduğunu belirtti. Bu düzenlemeler sonrasında şikayetlerin arttığını ve birçok AVM ile sorun yaşandığını ifade etti, ayrıca bu konuda işbirliği yapmaya da açık olduklarını söyledi.
Usulsüzlükler ve Şeffaflık Sorunları
2022'de yapılan yönetmelik değişikliğiyle AVM'lerin, ortak giderler ve kullanım alanlarından elde edilen gelirlerle ilgili daha şeffaf olmaları beklenmişti. Ancak Sinan Öncel, AVM'lerin yüzde 80-90'ının hala bu kurallara uymadığını ve usulsüzlüklerdeki artışa dikkat çekti. Ticaret Bakan Yardımcısı Mehmet Gürcan, AYD Zirvesi'nde, 2024'te 45 AVM'ye 65 milyon TL ceza kesildiğini açıklamıştı. Öncel, bu cezaların, AVM'lerin hala yasal düzenlemelere uygun hareket etmediklerinin bir göstergesi olduğunu belirtti.
Kira Bedelleri ve Sektörün Sorunları
Kira bedelleri konusuna da değinen Öncel, AVM'lerdeki çoğu mağazanın hem ciro hem de sabit kira ödediğine ve ciro üzerinden alınan kiraların ürün fiyatları arttıkça arttığını söyledi. Ayrıca, kira giderlerinin cirolarına oranının geniş bir aralığa yayıldığını belirterek, satışlardaki düşüşlerin bazı markalar için ciddi bir yük oluşturduğunu ifade etti. Bu yüzden kira sorununu "memleket meselesi" olarak nitelendirdi. Türkiye’deki perakende sektörünün büyük bir ekonomik baskı altında olduğunu belirten Öncel, yüksek faiz oranlarıyla artan kredi miktarları ve takipteki kredilerle ilgili endişelerini dile getirdi.
Rayiç Bedel Eleştirisi ve Kiosk Kiralama Sorunları
Rayiç bedel konusu da tartışılan bir diğer önemli alan oldu. BMD Başkanı, AVM’lerin kiosk kiralamalarındaki yüksek bedellere ve bu kiraların rayiç bedel olarak gösterilmesine karşı çıktığını belirtti. Bir örnek üzerinden açıklamalarını sürdüren Öncel, bir markaya kira tespit davası açıldığını ve mahkemede yıllık yüzde 60'lık artışlar yapıldığını, ancak mahkemenin belirlediği kira bedelinin enflasyon artışına yakın bir seviyede kaldığını ifade etti. Bu durumu AVM'lerin haksız uygulamalarına karşı bir örnek olarak gösterdi. Ayrıca, rayiç bedellerle ilgili yaşanan sorunların çözülmesi için tüm kira ve metrekare bilgilerini şeffaf şekilde paylaşmaları gerektiğini söyledi.