Merkez Bankası, hükümet adına Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek’e bir "Açık Mektup" gönderdi. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mektubunda, önümüzdeki dönemde politika faizinin, enflasyon gerçekleşmeleri, temel eğilimler ve beklentiler göz önünde bulundurularak, öngörülen dezenflasyon sürecine uygun şekilde belirlenmesi gerektiğini vurguladı.
Mektupta, 1211 sayılı Merkez Bankası Kanunu’nun 42. maddesi hatırlatılarak, enflasyon hedefinden sapma durumunda TCMB'nin, sapmaların sebeplerini ve alınması gereken tedbirleri hükümete yazılı olarak bildirme yükümlülüğü olduğu belirtildi.
2024 yılı enflasyonunun hedefin belirlenen belirsizlik aralığının çok üzerinde gerçekleştiğine dikkat çekilen mektupta, enflasyon sapmalarının nedenleri ve hedefe ulaşabilmek için alınan ve alınması gereken önlemler detaylı şekilde açıklandı. Mektupta, şu değerlendirmelere yer verildi:
"2024 yılında, geçmiş enflasyona endeksli fiyat artışı davranışları tüketici enflasyonunun seyri üzerinde etkili olmuştur. Yıl boyunca enflasyon beklentileri düşüş eğilimi gösterse de yüksek seviyelerde kalmıştır. İlk yarıda güçlü talep koşulları, enflasyondaki yukarı yönlü baskıya katkıda bulunmuş, yılın üçüncü çeyreğinden itibaren enflasyonda düşüş sağlayıcı etkiler görülmüştür. Ayrıca, Türk lirasındaki reel değerlenme de enflasyonun düşmesine yardımcı olmuştur."
"Emtia fiyatları yılın ilk yarısında artış gösterdikten sonra, ikinci yarıda genel olarak gerilemiştir. Üretici fiyatlarındaki baskı, yılın ikinci yarısında azalmış, 2024 yılı sonunda yıllık tüketici enflasyonu 2023’teki yüzde 64,8’den yüzde 44,4’e gerilemiştir."
Hizmet Fiyatları Öne Çıktı
Mektupta, tüketici enflasyonuna en büyük katkıyı hizmet fiyatlarının sağladığı ifade edildi. Özellikle kira ve eğitim gibi sektörlerde fiyat ayarlamaları enflasyona gecikmeli yansımış ve bu da hizmet enflasyonundaki ataletin başlıca sebeplerinden biri olmuştur. Ancak yılın ikinci yarısında, talep koşullarına duyarlı bazı hizmet sektörlerinde, enflasyon daha ılımlı bir seyir izlemiştir.
Enerji fiyatları ile ilgili olarak, 2023'te meskenlere yönelik doğal gaz kullanımındaki bedelsiz desteklerin enflasyonu düşürücü etkisi olduğu belirtilirken, 2024'te bu desteğin sona ermesinin, enerji fiyatları üzerinde yükseltici bir etkisi olduğu vurgulandı. Gıda fiyatlarında ise, taze meyve ve sebzelerdeki arz baskıları, enflasyon hedeflerini olumsuz yönde etkilemiştir.
Merkez Bankası’nın Para Politikası Durusu
TCMB, para politikasını, enflasyon eğilimlerini ve beklentilerini dikkate alarak, sıkı bir şekilde belirlemiştir. 2024 yılı boyunca politika faizi, enflasyon görünümündeki bozulmaları hesaba katarak, belirli aralıklarla artırılmıştır. 2024 yılı Mart ayında, politika faizi yüzde 50 seviyesine çıkarılmış ve bu seviyede tutulmuştur. TCMB’nin 2024 yılı Aralık ayında politika faizini 250 baz puan indirerek yüzde 45’e çekmesi, enflasyondaki iyileşme eğiliminden kaynaklanmıştır.
TCMB, 2024 yılında çeşitli makroihtiyati politikalar uygulayarak, parasal aktarım mekanizmasını güçlendirmiştir. Türk lirası mevduat payındaki artış ve kredi büyümesine yönelik düzenlemeler, parasal aktarımın etkinliğini artırmıştır. Ayrıca, likidite politikasına ilişkin adımlarla sistemdeki fazla Türk lirası likiditesinin yönetimi sağlanmıştır.
Enflasyon Tahminleri ve Gelecek Perspektifi
Mektupta, enflasyonun, 2025 yılı sonunda yüzde 24 (yüzde 19-29 aralığında), 2026’da yüzde 12 (yüzde 6-18 aralığında) ve 2027’de ise yüzde 8 (yüzde 2-14 aralığında) seviyelerine gelmesi öngörülmektedir. Ancak, hizmet enflasyonundaki yüksek katılık, gıda fiyatlarındaki dalgalanma ve jeopolitik belirsizlikler enflasyon üzerinde risk unsuru oluşturmaya devam etmektedir.
Orta Vadeli Program ve Yapısal Reformlar
Merkez Bankası, enflasyon hedeflerine ulaşmak için maliye ve para politikalarının eş güdüm içinde çalışmasının büyük önem taşıdığını belirtmiştir. Orta Vadeli Program (OVP) çerçevesinde belirlenen kamu politikaları, TCMB'nin enflasyon tahminlerine yansıtılmıştır. Ayrıca, yapısal reformlara devam edilmesi ve arz kapasitesinin artırılması gerektiği vurgulanmıştır.
Mektupta, orta ve uzun vadede, enflasyondaki kalıcılığı azaltacak yapısal reformların güçlendirilmesi gerektiği ifade edilmiş ve TCMB'nin enflasyonla mücadelenin önemini artırmak için farkındalık oluşturma çalışmalarına devam edeceği belirtilmiştir.
TCMB’nin enflasyonla mücadeledeki kararlılığı, sıkı para politikası duruşu ve güçlü politika eş güdümü sayesinde, enflasyonun yüzde 5 olan orta vadeli hedefe kademeli olarak yaklaşacağı ifade edilmiştir.
